Copyright - Creative Commons 101

[adrian]

μια συντομη αναλυση που χρειαστηκε να γραψω για αλλη χρηση, νομιζω οτι θα σας ενδιεφερε:

Αρχικα, ας ορίσουμε μερικα πραγματα:
1) Εργο: οποιοδηποτε πνευματικο δημιουργημα καποιου ανθρωπου, κατι το οποιο εχει δημιουργηθει με κοπο του δημιουργου. Δεν θα μπω σε περισσοτερη θεωρητικη και φιλοσοφικη αναλυση του ορου, ελπιζω να καταλαβαινουμε για τι μιλαμε, αν θελετε να το ψαξετε, προτεινω να δειτε τις θεωριες των Heinrick Hubmann και μετεπειτα του Max Kummer. πχ: τραγουδια, θεατρικα, βιβλια, ταινιες, κειμενα, εικονες, φωτογραφιες, κοκ. (ειδικη περιπτωση ειναι οι αλγοριθμοι, δεν υπαρχει ενιαια αποψη για αυτους, αλλου παπα ευαγγελιο, και πολυ ενδιαφερον για να ψαξει κανεις τι παιζει)
2) Δημιουργος: αυτος που εχει δημιουργησει το εργο, ο "πατερας" του κατα μια εννοια. Δυναται να ειναι και παραπανω απο ενα ατομο, χαρακτηριστικο παραδειγμα οι ταινιες (σεναριογραφοι, σκηνοθετες, ηθοποιοι, κλπ)
3) Μεσο: Ο υλικος φορεας στον οποιο παρουσιαζεται το εργο. πχ: εντυπο βιβλιο, cd, μαρμαρο(για αγαλματα), αλλα και ενας χωρος οπου γινεται μια παρασταση ή ομιλια

Το λοιπον, εχουμε φτασει σε ενα σημειο σημερα, μετα απο διαφορα τερτιπια της νομοθεσιας και του ηθικου δικαιου, να αναγνωριζονται οι εξης 2 κατηγοριες δικαιωματων στον δημιουργο ενος εργου

Α) Ηθικα Δικαιωματα
1) Δικαιωμα Δημοσιευσης (να επιλεγει ο δημιουργος αν και ποτε και μεσω ποιου μεσου θα δημοσιευτει το εργο του, πχ ο ταδε τραγουδιστης επιλεγει να παρουσιασει το τραγουδι του μονο live και δεν θελει να ηχογραφηθει)
2) Δικαιωμα Αναγνωρισης της Πατροτητας (να αναγνωριζεται στον δημιουργο οτι αυτος δημιουργησε το εργο, πχ το moonlight sonata ειναι του μπετοβεν και οχι της σουλας)
3) Δικαιωμα σεβασμου της ακεραιοτητας του εργου (να επιτρεπει ή να εμποδιζει ο δημιουργος οποιαδηποτε παρεμβατικη αλλαγη στο εργο του, πχ remix, παρεμβασεις σε αρχιτεκτονικο εργο)
4) Δικαιωμα προσπελασης (ασχετο με τα δικα μας, πχ ενας ζωγραφος που πουλησε πινακα του σε καποιον, και αυτος τον εβαλε στο μπανιο του, ο ζωγραφος εχει δικαιωμα να ζητησει να δει τον πινακα)
Β) Περιουσιακα Δικαιωματα
1) Δικαιωμα εγγραφης και αναπαραγωγης (να κανει ηχογραφηση και να παιχθει το τραγουδι στο ραδιοφωνο)
2) Δικαιωμα μεταφρασης (πχ υποτιτλοι ταινιων)
3) Δικαιωμα διασκευης (πχ τραγουδια)
4) Δικαιωμα διανομης του εργου (πχ να τυπωθει ενα κειμενο σε περιοδικο)
5) Δικαιωμα εκμισθωσης
6) Δικαιωμα δημοσιας εκτελεσης (πχ συναυλια)
7) Δικαιωμα ραδιοτηλεοπτικης μεταδοσης ή αναμεταδοσης
8) Δικαιωμα παρουσιασης του εργου στο κοινο, και κατ'αιτησης προσβαση στο εργο

Η ειδοποιος διαφορα των δυο δικαιωματων ειναι πως τα ηθικα δεν μπορουν να εκχωρηθουν, ενω τα περιουσιακα ναι. Δηλαδη μπορει καποιος δημιουργος να μεταπωλησει ή να παραχωρησει με αλλο τροπο τα περιουσιακα του δικαιωματα σε τριτο (βλ. πχ. τραγουδιστης και δισκογραφικη εταιρεια), ενω τα ηθικα ειναι αρρηκτα συνδεδεμενα με τον δημιουργο (ή τους κληρονομους του).


Το κλασσικο copyright, οπως αυτο εκφραζεται κατα βαση απο τον Ν2121/1993, εκχωρει ολα τα παραπανω δικαιωματα στον δημιουργο, και του δινει το δικαιωμα να εκμεταλλευεται τα περιουσιακα του δικαιωματα κατα βουληση, συναπτοντας δηλαδη συνηθως εμπορικες συμφωνιες, συνηθως με μεγαλες επιχειρησεις/οργανισμους (βλ. δισκογραφικες, οργανισμοι συλλογικης διαχειρισης δικαιωματων - ΑΕΠΙ, εκδοτικοι οικοι, κλπ).


Στον συγχρονο κοσμο, οπου ολοι εχουμε ευκολη προσβαση σε μια πληθωρα εργων, εμφανιζεται ενα ιδιομορφο προβλημα. Αν θες να χρησιμοποιησεις καποιο εργο, κανοντας χρηση καποιων απο των δικαιωματων του αρχικου του δημιουργου (πχ να τραγουδησεις και να ανεβασεις την εκτελεση σου ενος τραγουδιου της lady gaga στο youtube), πρεπει να ερθεις σε επικοινωνια απ'ευθειας μαζι του, και να υπαρξει καποια συμφωνια. Αυτο συνηθως ειναι πολυ δυσκολο, και γιατι πλεον μιλαμε για παγκοσμια καλλιτεχνικη σκηνη, αλλα κυριως γιατι κατα κορον τα περιουσιακα δικαιωματα εκχωρουνται στους οργανισμους συλλογικης διαχειρισης, που ως καλος μεσαζων, κοιτανε μονο το κερδος, συνηθως καταπνιγοντας την διαδοση του πολιτισμου.

Αυτο το προβλημα ερχονται να μπαλωσουν κατα καποιο τροπο οι αδειες creative commons. Με λιγα λογια, και προφανως προσαρμοσμενες στην νομοθεσια της καθε χωρας, οι αδειες αυτες επιτρεπουν στον δημιουργο να πει το εξης
"Δεν ζητω καποιο ανταλλαγμα για να χρησιμοποιησει καποιος τα εργα μου (να γινει δηλαδη χρηση καποιων περιουσιακων δικαιωματων του δημιουργου), αρκει να τηρηθουν οι ταδε οροι"

Οι ταδε οροι (που εχουν να κανουν με τα ηθικα δικαιωματα του δημιουργου), αναλογα με την αδεια creative commons, ειναι οι εξης:

BY: να αναγνωριζεται η πατροτητα του εργου. Δηλαδη αν παρω εγω ενα εργο, πρεπει να αναφερω ποιος ειναι ο δημιουργος του (σχετκο με το ηθικο δικαιωμα πατροτητας)
SA(share-alike): αν επαναχρησιμοποιηθει το εργο αλλου (πχ διασκευη/μεταφραση/μεταδοση), η νεα του μορφη να αδειοδοτηθει και αυτη με παρεμφερη αδεια creative commons
NC(non-commercial): Δεν επιτρεπεται η εμπορικη χρηση του εργου, δηλαδη η χρηση του ετσι ωστε να αποφερει κερδος (συνδεεται με το δικαιωμα δημοσιευσης)
ND(no-derivatives): Δεν επιτρεπονται τα παραγωγα εργα, το εργο πρεπει να μεινει αναλλοιωτο (σχετικο με το δικαιωμα σεβασμου της ακεραιοτητας)


Ετσι, εμφανιζονται οι εξης αδειες Creative Commons
CC-BY
CC-BY-SA
CC-BY-SA-NC
CC-BY-NC-ND

Σημειωενται οτι οι αδειες αυτες βασικα λενε "κανε οτι θες εκτος απο αυτα που αναφερονται ρητα, και αν θες να κανεις κατι απο αυτα (πχ commercial use για περιπτωση NC), ελα σε επικοινωνια με τον δημιουργο.

[Petros]

ενημερώνω ότι διορθώθηκε και δημοσιεύθηκε εδώ

[adrian]

ενημερώνω ότι διορθώθηκε και δημοσιεύθηκε εδώ

well played, thanks για την δουλεια