Ο Julian Assange για την Ζωή σε μια Κοινωνία Παρακολούθησης
Σημείο Καμπής: το κορυφαίο δικαστήριο της ΕΕ έδωσε εντολή στην Google να χορηγήσει το “δικαίωμα στην λήθη”.
Είναι πλέον ένα δημοσιογραφικό κλισέ να πω ότι το “1984” του Τζορτζ Όργουελ[1] ήταν “προφητικό”. Το μυθιστόρημα ήταν τόσο προφητικό που οι προφητείες του έχουν γίνει η πραγματικότητα της σύγχρονης εποχής. Το να το (ξανά)διαβάσεις τώρα είναι μια επίπονη εμπειρία. Μπροστά στα σημερινά θαύματα παντογνωσίας της κρατικής παρακολούθησης, οι τεχνικές του Big Brother - οι συνεχώς ανοιχτές τηλεοράσεις και τα κρυμμένα μικρόφωνα - φαίνονται περίεργες, ακόμα ακόμα και καθησυχαστικές.
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Nineteen_Eighty-Four
Τα πάντα μέσα στον κόσμο που οραματίστηκε ο Όργουελ έχουν γίνει τόσο προφανή που αν κάποιος θα συνέχιζε να είναι εναντίον του μυθιστορήματος του θα ήταν για τις ελλείψεις του.
Είμαι πιο εντυπωσιασμένος με τους άλλους χρησμούς του: στο δοκίμιο “Εσύ και η ατομική βόμβα” του 1945, στο οποίο ο Όργουελ προβλέπει πάνω-κάτω, το γεωπολιτικό σχήμα του κόσμου για τον επόμενο μισό αιώνα. “Σε εποχές όπου το κυρίαρχο όπλο θα είναι ακριβό ή δύσκολο να κατασκευαστεί”, εξηγεί, “τείνουν να είναι όπως την εποχή του δεσποτισμού, ενώ όταν το κυρίαρχο όπλο είναι φθηνό και απλό, και οι κοινοί άνθρωποι έχουν την ευκαιρία... Ένα σύνθετο όπλο κάνει τον ισχυρό ισχυρότερο, ενώ ένα απλό όπλο - εφ' όσον δεν υπάρχει απάντηση σ' αυτό - δίνει νύχια στους αδύναμους”.
[2] http://orwell.ru/library/articles/ABomb/english/e_abomb
Περιγράφοντας την ατομική βόμβα (που μόλις δύο μήνες πριν είχε χρησιμοποιηθεί για να ισοπεδωθούν η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι) ως ένα “εγγενώς τυραννικό όπλο”, ο ίδιος προβλέπει ότι θα συγκεντρώσει την εξουσία στα χέρια των “δύο ή τριών τερατωδών υπερ-κρατών” που έχουν τις προηγμένες βιομηχανικές και ερευνητικές βάσεις που απαιτούνται (ή την δυνατότητα να τις “δανειστούν” από αλλού) για την παραγωγή του. Ας υποθέσουμε, ρωτάει, “ότι τα διασωζόμενα μεγάλα έθνη κάνουν μια σιωπηρή συμφωνία να μην χρησιμοποιήσουν την ατομική βόμβα το ένα εναντίον του άλλου. Ας υποθέσουμε ότι, θα το χρησιμοποιήσουν ή θα απειλούν να το χρησιμοποιήσουν, μόνον σε ανθρώπους που δεν είναι σε θέση να προβούν σε αντίποινα”.
Το πιθανό αποτέλεσμα, καταλήγει, θα είναι “μια εποχή τόσο φρικτά σταθερή όσο και οι αυτοκρατορίες σκλαβιάς της αρχαιότητας”. Εφευρίσκοντας τον όρο, ο ίδιος προβλέπει “μια μόνιμη κατάσταση 'ψυχρού πολέμου'”, “μια ειρήνη που δεν είναι ειρήνη”, στην οποία “οι προοπτικές για τους λαούς και τις καταπιεσμένες τάξεις θα είναι ακόμα πιο απελπιστικές”.
Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ της εποχής του Όργουελ και της δικής μας. Μια από αυτές είναι ότι, έχει υπάρξει πολλή συζήτηση σχετικά με τη σημασία της “προστασίας της ιδιωτικής ζωής” τους τελευταίους μήνες, αλλά και πολύ λίγη συζήτηση σχετικά με το γιατί αυτή είναι σημαντική. Δεν είναι, όπως θέλουν να πιστέψουμε, ότι η ιδιωτική ζωή είναι εγγενώς πολύτιμη. Δεν είναι.
Ο πραγματικός λόγος έγκειται στον λογισμό της εξουσίας: η καταστροφή της προστασίας της ιδιωτικής ζωής διευρύνει την υφιστάμενη ανισορροπία δύναμης μεταξύ των κυρίαρχων παρατάξεων και όλων των άλλων, αφήνοντας “τις προοπτικές των λαών και των καταπιεσμένων τάξεων να είναι”, όπως έγραψε ο Όργουελ, “ακόμη πιο απελπιστικές”.
Ο δεύτερος παραλληλισμός είναι ακόμη πιο σοβαρός και ακόμα λιγότερο κατανοητός. Επί του παρόντος, ακόμη και εκείνοι που οδηγούν το φορτίο ενάντια στην κρατική μαζική παρακολούθηση, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν το θέμα σαν να ήταν ένα πολιτικό σκάνδαλο όπου μπορούν να κατηγορηθούν οι διεφθαρμένες πολιτικές των λίγων κακών ανδρών, οι οποίοι πρέπει να λογοδοτήσουν. Είναι ευρεία η ελπίδα σε όλες τις κοινωνίες μας ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε για να διορθώσουμε τα προβλήματα μας είναι να περάσουμε απλά μερικά νόμους.
Ο καρκίνος όμως είναι πολύ βαθύτερα από αυτό. Ζούμε όχι μόνο κάτω από ένα κράτος παρακολούθησης, αλλά μέσα σε μια κοινωνία παρακολούθησης. Ο ολοκληρωτισμός της παρακολούθησης δεν ενσωματώνεται μόνο στις κυβερνήσεις μας, είναι ενσωματωμένος στην οικονομία μας, στις κοσμικές πεζές χρήσεις της τεχνολογίας μας και στην καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις.
Η ίδια η έννοια του διαδικτύου - ένα μοναδικό, παγκόσμιο, πάνω-κάτω ομοιογενές δίκτυο που παρασύρει τον κόσμο - είναι η ίδια η ουσία του κράτους παρακολούθησης. Το διαδίκτυο έχει δομηθεί με ένα φιλικό προς την παρακολούθηση τρόπο γιατί οι κυβερνήσεις και οι σοβαροί παίκτες στο εμπορικό Internet το ήθελαν με αυτόν τον τρόπο. Υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις σε κάθε βήμα σε όλη την διαδρομή. Αγνοήθηκαν.
Στον πυρήνα τους, οι εταιρείες όπως η Google και το Facebook είναι στην ίδια “επιχείρηση”, όπως είναι και η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας της κυβέρνησης των ΗΠΑ (National Security Agency, NSA). Συλλέγουν έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών για τους ανθρώπους, τις αποθηκεύουν, τις συνθέτουν και να τις χρησιμοποιούν για να προβλέψουν την ατομική και ομαδική συμπεριφορά, και στη συνέχεια τις πωλούν σε διαφημιστές και σε άλλους (πολιτικούς, αναλυτές “κοινής γνώμης”, δημο(σ)κόπους και σε όποιους θέλουν και μπορούν να κάνουν χρήση). Αυτή η ομοιότητα είναι που τους έκανε τους φυσικούς εταίρους για την NSA και γι' αυτό τους πλησίασε για να είναι μέρος του PRISM, για το μυστικό της πρόγραμμα παρακολούθησης στο διαδίκτυο.
Σε αντίθεση με τις μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες αφουγκράζονται διεισδύοντας στις διεθνείς γραμμές τηλεπικοινωνιών, το συγκρότημα της εμπορικής παρακολούθησης δελεάζει τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων με την υπόσχεση των “δωρεάν υπηρεσιών”. Το επιχειρηματικό τους μοντέλο είναι η βιομηχανικής κλίμακας καταστροφή της προστασίας της ιδιωτικής ζωής (και τελικά και της ίδιας της ιδιωτικής ζωής). Κι όμως, ακόμη και οι πιο έντονοι επικριτές της μαζικής παρακολούθησης από την NSA δεν φαίνεται να επιζητούν να τεθεί ένα τέλος και στην Google και στο Facebook.
Αναλογιζόμενος τις παρατηρήσεις του Όργουελ, βλέπω να υπάρχει μια αναμφισβήτητη “τυραννική” πλευρά στο Internet. Όμως, το διαδίκτυο είναι πολύ περίπλοκο για να χαρακτηριστεί κατηγορηματικά ως “τυραννικό” ή αντιθέτως ως ένα “δημοκρατικό” φαινόμενο.
Όταν οι άνθρωποι συγκεντρώθηκαν αρχικά στις πόλεις, ήταν σε θέση να συντονιστούν σε μεγάλες ομάδες, για πρώτη φορά, και να ανταλλάξουν ιδέες γρήγορα, σε ευρεία κλίμακα. Οι τεχνικές και τεχνολογικές εξελίξεις επέφεραν την αυγή του ανθρώπινου πολιτισμού.
Κάτι παρόμοιο έχει συμβεί και στην εποχή μας. Σήμερα είναι δυνατό για περισσότερους ανθρώπους να επικοινωνούν και να συναλλάσσονται με τους άλλους σε περισσότερα σημεία σε μία μόνο στιγμή από ότι ήταν ποτέ δυνατό στην ανθρώπινη ιστορία. Οι ίδιες οι εξελίξεις που κάνουν τον πολιτισμό μας πιο εύκολο να παρακολουθείται, οι ίδιες τον καθιστούν και πιο δύσκολο να προβλεφθεί. Έχουν καταστήσει ευκολότερο, για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας, την αυτοεκπαίδευση, το να αγωνιστεί για συναίνεση και να ανταγωνιστεί με τις παγιωμένες ομάδες εξουσίας.
Αυτό είναι ενθαρρυντικό, αλλά αν δεν τροφοδοτείται, μπορεί να είναι και βραχύβιο.
Αν υπάρχει ένα σύγχρονο ανάλογο με αυτό του Όργουελ, ένα “απλό” και “δημοκρατικό όπλο”, που “δίνει νύχια στους αδύναμους” είναι η κρυπτογραφία, η βάση των μαθηματικών πίσω από το Bitcoin και τα καλύτερα προγράμματα για ασφαλείς επικοινωνίες. Είναι φθηνή να την φτιάξεις/κατασκευάσεις: το κρυπτογραφικό λογισμικό μπορεί να γραφτεί σε έναν υπολογιστή στο σπίτι. Είναι ακόμη φθηνότερο να εξαπλωθεί: το λογισμικό μπορεί να αντιγραφεί (και να αναπαραχθεί) με τέτοιο τρόπο που τα φυσικά αντικείμενα δεν μπορούν. Αλλά είναι επίσης και ανυπέρβλητη - τα μαθηματικά στην καρδιά της σύγχρονης κρυπτογραφίας είναι υγιή και μπορούν να αντέξουν τη δύναμη της όποιας υπερδύναμης. Οι ίδιες τεχνολογίες που επέτρεψαν στους Συμμάχους να κρυπτογραφήσουν τις ραδιοεπικοινωνίες τους για να τις προστατέψουν από την παρακολούθηση του Άξονα, μπορούν πλέον να κατέβουν από μια dial-up σύνδεση στο Internet και να αναπτυχθούν με έναν φθηνό φορητό υπολογιστή. [Οι οικιακοί μας υπολογιστές είναι οι πύραυλοί μας και η κρυπτογραφία, οι πυρηνικές μας κεφάλες... και το καλύτερο, μπορούμε να τις ρίξουμε χωρίς να προκαλέσουμε καταστροφή, ίσως μόνο στις υπηρεσίες μυστικών πληροφοριών]
Το 1945, μεγάλο μέρος του κόσμου αντιμετώπιζε μπροστά του μισό αιώνα επικείμενης τυραννίας, ως αποτέλεσμα της ατομικής βόμβας, το 2015, αντιμετωπίζουμε την αδυσώπητη εξάπλωση των χωροκατακτητικών μαζικής παρακολούθησης και τη συνακόλουθη μεταβίβαση της εξουσίας σε αυτούς που συνδέονται με τις υπερκατασκευές της. Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε αν τελικά θα κερδίσει η πλευρά του “εκδημοκρατισμού” ή η πλευρά του “τυραννικού” στο διαδίκτυο. Όμως, αναγνωρίζοντας αυτές τις πλευρές - και αντιλαμβανόμενοι ότι αυτές είναι ένα πεδίο πάλης - είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση για να ενεργήσουμε αποτελεσματικά.
Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να απορρίψει τώρα το διαδίκτυο, αλλά είναι σαφές ότι δεν μπορούμε ούτε και να παραδοθούμε σ' αυτό. Αντ' αυτού, θα πρέπει να αγωνιστούμε για αυτό. Ακριβώς όπως η αυγή των πυρηνικών όπλων εγκαινίασε την αρχή του Ψυχρού Πολέμου, η πολλαπλή λογική του διαδικτύου είναι το κλειδί για την κατανόηση του επικείμενου πολέμου (που έχει ήδη ξεκινήσει) στο πνευματικό κέντρο του πολιτισμού μας.
----
Από: The New York Times (The Opinion Pages), "Who Should Own the Internet?", By JULIAN ASSANGE, DEC. 4, 2014
http://www.nytimes.com/2014/12/04/opinion/julian-assange-on-living-in-a-surveillance-society.html
Εικόνα: Alessandro Gottardo
Ο Julian Assange είναι ο ιδρυτής του WikiLeaks και ο συγγραφέας του πρόσφατα δημοσιευμένου βιβλίου “When Google Met WikiLeaks”.
Μια εκδοχή αυτού του ειδικού άρθρου εμφανίζεται στην έντυπη μορφή, στις 6 Δεκέμβρη του 2014, στους International New York Times.
When Google Met WikiLeaks
JULIAN ASSANGE
[pdf αρχείο, 234 σελίδες, 1,76Mb]
Εμφάνιση: https://pdf.yt/d/iZiFQpms8I1pKFs7
- When Google Met WikiLeaks_mini.jpg (28 KiB) 2033 προβολές