Τα πνευματικά δικαιώματα και το μονοπώλιο εκμετάλλευσης τους, η βιομηχανία που υπάρχει πίσω από αυτά, είναι οι βδέλλες στην παραγωγή και στο διαμοιρασμό του κοινού μας πολιτισμού. Το ελεύθερο μοίρασμα του πολιτισμού παράγει ακόμα περισσότερο πολιτισμό. Οι Πειρατές έχουν δει την οξύμωρη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως με το διαδίκτυο και την δυνατότητα επικοινωνίας που αυτό προσφέρει (και μπορεί να προσφέρει) σε όλους μας. Ο πολιτισμός είναι ένα πανάρχαιος τρόπος επικοινωνίας, ελεύθερης έκφρασης και δημιουργικότητας, που υπάρχει μέσα σε όλους μας και απευθύνεται σε όλους μας.
Τα εμπόδια που μπαίνουν στο ελεύθερο μοίρασμα του κοινού μας πολιτισμού, μόνο τροχοπέδη μπορεί να είναι για τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα. Ως Έλληνες είμαστε περήφανοι ότι έχουμε διδάξει τον πολιτισμό σε όλη τον πλανήτη, στην ουσία δείξαμε ότι ο πολιτισμός είναι το καύσιμο για να πάει ο κόσμος μπροστά και να γίνεται καλύτερος.
Τα πνευματικά δικαιώματα είναι η λάσπη μέσα στην μηχανή παραγωγής του πολιτισμού και η ζημιά που προκαλούν, έτσι όπως είναι τώρα, επηρεάζει όλη την ανθρωπότητα.
Μεταφράσαμε ένα άρθρο που αναφέρεται στις “τρεις γραμμές άμυνας” αυτών που υπερασπίζουν τα πνευματικά δικαιώματα, την επιβολή τους με νομοθεσίες και την προσπάθεια που γίνεται να γίνουν ακόμα πιο σφιχτά και πιο “προστατευμένα” από την επιβολή του νόμου.
Οι “τρεις δικαιολογίες” των υπερασπιστών των πνευματικών δικαιώματα μπάζουν τόσο πολύ, που είναι απορίας άξιο το πως καταφέρνουν ακόμα να τις δεχόμαστε να μπαίνουν στην συζήτηση για την απαραίτητη μεταρρύθμιση[*] του υπάρχοντος καθεστώτος των πνευματικών δικαιωμάτων.
[*] “The Case for Copyright Reform”, Christian Engström & Rick Falkvinge.
----------------------
Οι τρεις γραμμές άμυνας των πνευματικών δικαιωμάτων
“Copyright’s Three Lines Of Defense”
INFOPOLICY, Johnny Olsson, 4 Οκτωβρίου 2013, tag : Copyright Monopoly - Johnny Olsson
Παρακολουθώ και συμμετέχω στη συζήτηση περί πνευματικών δικαιωμάτων για πολλά χρόνια, και έχω συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν ορισμένα μοτίβα που επαναλαμβάνονται. Μπορούμε περίπου, να πούμε ότι υπάρχουν τρεις γραμμές άμυνας: μια που απευθύνεται σε συναισθήματα, μια που απευθύνεται στον πραγματισμό, και μια που απευθύνεται σε ένα αίσθημα ευθύνης. Θα εκμεταλλευτώ αυτή την ευκαιρία εδώ και θα προσπαθήσω να τις αναλύσω.
* Η πρώτη γραμμή άμυνας είναι οι καλλιτέχνες, παρουσιάζονται ως την βορά των κανονιών, για να απευθύνουν έκκληση προς τα συναισθήματα μας. Οι ιστορίες των ταλαντούχων καλλιτεχνών που ρίχνουν τις ψυχές τους μέσα στην εργασία τους και δεν μπορούν να έχουν έστω και μια αξιοπρεπή διαβίωση μέσα από αυτήν, είναι πάντα μια σπαρακτική εικόνα.
Αλλά μαντέψτε τι; Ποτέ δεν ήταν εύκολο να είσαι ένας καλλιτέχνης. Θέλεις να έχεις ένα ασφαλές και σταθερό εισόδημα; Πήγαινε σε μια εννέα-με-πέντε θέση εργασίας.
Νομίζω ότι ο Henry Rollins είπε ότι το καλύτερο, όταν σε μια συνέντευξη του για την εποχή του στους Black Flag, είπε: “Και ίσως να χάνεις κάποια γεύματα, ή και οι μπάτσοι να έρχονται και να σου ακυρώνουν το show σου, αλλά άνθρωπε, δεν αναποδογυρίζεις μπιφτέκια πάνω από μια ψησταριά και δεν γεμίζεις χαρτοσακούλες με τα ψώνια κάποιου, και υπάρχει και κάτι να πεις γιαυτό που κάνεις”.
Η ουσία εδώ είναι ότι, τα πάντα είναι θέμα συμβιβασμού. Είτε έχεις μια βαρετή δουλειά για να εξασφαλίζεις ένα εισόδημα και να κάνεις την συγγραφή ή την ζωγραφική σου ή οποιαδήποτε τέχνη της επιλογής σου, στον ελεύθερο σου χρόνο, ή μπορείς να δοθείς στην τέχνη σου με πλήρη απασχόληση και να περιμένεις ότι θα χάσεις και κάποια γεύματα και δεν θα είναι όλα και τόσο ρόδινα. Στην πραγματικότητα το να ζεις από κάτι που αγαπάς να κάνεις είναι μια πολυτέλεια. Στο εργοστάσιο όπου μπορώ να κερδίζω την αμοιβή μου, δεν με πληρώνουν επειδή το να εργάζομαι εκεί είναι για μένα διασκέδαση. Θα με πληρώσουν γιατί δεν είναι! Αν ήταν κάτι το διασκεδαστικό, θα δούλευα εκεί τζάμπα, και θα μπορούσαν αυτοί να λειτουργήσουν και δωρεάν, όσο οι “εργαζόμενοι τους θα διασκέδαζαν δουλεύοντας εκεί”. Και γι' αυτό το λόγο οι καλλιτέχνες έχουν δυσκολίες στο να βγάλουν χρήματα, επειδή έχουν περίπου μηδενικό επίπεδο “βαρετής εργασίας”, γιατί απλά κάνουν αυτό που αγαπάνε.
Αν έχει τύχει ποτέ να διαπραγματευτείτε με: ιδιοκτήτες κλαμπ, δισκογραφικές εταιρείες, εκδότες, κλπ. , όλοι τους έχουν “ανοχή” απέναντί σας ως καλλιτέχνη, γιατί στο τέλος, θα “δουλέψεις” ανεξάρτητα από την αμοιβή. Θα “δουλέψεις” για μια κερασμένη μπύρα σε ένα μπαρ και ακόμη θα πληρώσεις κιόλας για να δημοσιεύσεις κάτι, μόνο και μόνο και αποκλειστικά, για να έχεις την ικανοποίηση της δημοσίευσης του έργου σου.
[σημείωση από μτφ.: Ένας καλλιτέχνης δεν εργάζεται για να ζει αλλά ζει για να δημιουργεί.]
Αυτή είναι η αλήθεια για την πλειοψηφία των καλλιτεχνών, και αυτός είναι και ο λόγος που τόσο λίγα από τα χρήματα της βιομηχανίας των πνευματικών δικαιωμάτων καταλήγουν τελικά στις τσέπες τους. Αλλά και το ίδιο το copyright κάνει πολύ λίγα, αν κάνει κάτι, για τη βελτίωση της εισοδηματικής κατάστασης των καλλιτεχνών.
* Η δεύτερη γραμμή άμυνας, είναι η ίδια η βιομηχανία. Το επιχείρημα εδώ είναι ότι πρόκειται για μια βιομηχανία που περιλαμβάνει/απασχολεί πολλούς ανθρώπους και αν πέσουν έξω οι επιχειρήσεις της, μπορεί να βρεθούμε με μια πολύ σοβαρή κατάσταση στα χέρια μας, με χιλιάδες και χιλιάδες θέσεις εργασίας να χάνονται. Αυτό το επιχείρημα έχει κάποια σοβαρά/δυνατά σημεία, για κάποιον με λογική που δεν ενεργεί σύμφωνα με τα συναισθήματα μόνο, και ως εκ τούτου προσπερνάει την πρώτη γραμμή άμυνας που ανέφερα παραπάνω, η κατάσταση εδώ είναι λίγο πιο περίπλοκη. Ακόμα κι αν δεν σας αρέσει η βιομηχανία των πνευματικών δικαιωμάτων, ο καθαρός πραγματισμός μπορεί να σε οδηγήσει στο να σκεφτείς ότι η οικονομική ύφεση θα είναι ακόμη χειρότερη.
Αλλά μην ανησυχείς. Η βιομηχανία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι μια χαρά και δεν πρόκειται να πέσει έξω ως επιχείρηση, στο ορατό μέλλον. Και αν ακόμα διαφαίνονταν κάτι τέτοιο στον ορίζοντα, εντάξει, επιχείρηση είναι και αυτά συμβαίνουν στις επιχειρήσεις, καμιά φορά πέφτουν έξω. Τέτοιες καταστάσεις συμβαίνουν όλη την ώρα στην αγορά και είναι και πολύ συνηθισμένες. Θα ήταν όντως τραγικό για κάποιους σε προσωπικό επίπεδο να συμβεί κάτι τέτοιο, και μπορεί να έχει και επίδραση στις τοπικές κοινωνίες όπου δραστηριοποιούνται και σε μεγάλο βαθμό επιχειρήσεις με υλικό με πνευματικά δικαιώματα. Θα μπορούσε να μετατραπεί το Hollywood σε μια πόλη-φάντασμα, κάτι που θα ήταν και κάπως διασκεδαστικό για μερικούς. Σε αυτή την περίπτωση “δέχομαι” τα έργα με πνευματικά δικαιώματα - απλά δεν νομίζω ότι είναι και κάτι καλό.
Εξασφαλίζουν σε εταιρείες μακροπρόθεσμα εισοδήματα έναντι μιας βραχυπρόθεσμης επιτυχίας, κρατά τον ανταγωνισμό σε καταστολή και έξω από το “κόλπο”, γιατί το να κατέχεις την άδεια για ένα έργο σημαίνει ότι μπορείς να το αναπαράγεις ξανά και ξανά, ενώ όλοι οι άλλοι πρέπει να καταβάλουν προσπάθειά για να βγουν με κάτι νέο. Και υπάρχει πάντα η πιθανότητα να σε μηνύσει και κάποιος (αν αυτό το “νέο” που θα βγάλεις στην αγορά έχει ψήγματα από κάτι “παλιό” με πνευματικά δικαιώματα).
Το πιο τρομακτικό μέρος σε μια πιθανή κατάρρευση της βιομηχανίας των πνευματικών δικαιωμάτων, αν σταματούσαν οι δραστηριότητές της, θα ήταν στην πραγματικότητα όλοι αυτοί οι άνεργοι δικηγόροι στις νομικές εταιρίες!
Θα μας κυνηγούσαν στους δρόμους για μας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, θα τους βλέπαμε στις γωνίες κουστουμαρισμένους να κρατάνε πλακάτ με μηνύματα όπως “παρέχω νομικές υπηρεσίες για ένα πιάτο φαΐ”, θα έπεφταν πάνω στα αυτοκίνητά μας στα φανάρια μέσα στην απόγνωση... (εντάξει, την έπιασες την εικόνα).
Αν προσφέρεις σε έναν άστεγο δικηγόρο κάτι για να φάει, αυτός θα πνίγονταν με αυτό μόνο και μόνο για να σου κάνει μήνυση. Θα είναι μια αποκάλυψη με κουστουμαρισμένα ζόμπι!
[σημείωση από μτφ.: Πολλοί κάνουν το λάθος να θεωρούν πως η βιομηχανία παραγωγής αντιγράφων σε καλλιτεχνικά έργα (δισκογραφικές, εκδόσεις κτλ.) είναι το ίδιο και το αυτό με την βιομηχανία εκμετάλλευσης των πνευματικών δικαιωμάτων... και όντως σε πολλές περιπτώσεις έτσι έχει καταντήσει να είναι. Όμως κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Άλλο η βιομηχανία αναπαραγωγής αντιγράφων και άλλο η μονοπωλιακή “βιομηχανία” εκμετάλλευσης των πνευματικών δικαιωμάτων. Άλλο η παραγωγή και άλλο η εκμετάλλευση “άυλων” αγαθών... με “άυλους” τρόπους και διαδικασίες.]
* Η τρίτη γραμμή άμυνας είναι ο ισχυρισμός πως “χωρίς πνευματικά δικαιώματα, δεν θα υπάρχει πολιτισμός”. Αυτό το επιχείρημα απευθύνεται στο αίσθημα ευθύνης, όπως θα είχε απήχηση και ένα περιβαλλοντικό ζήτημα. Και ενώ θα μπορούσε, ή θα έπρεπε να είναι δύσκολο για έναν πολιτικό να κρυφτεί πίσω από τη δεύτερη γραμμή, λόγω του ότι οι πολιτικές δεν θα πρέπει να γίνονται για να διατηρηθεί μια βιομηχανία ζωντανή (αυτό το κανονίζει η αγορά από μόνη της), και θα ήταν ακόμα πιο δύσκολο να κρυφτεί πίσω από την πρώτη γραμμή άμυνας για τον ίδιο λόγο, αυτή η τρίτη γραμμή άμυνας με αυτό της το επιχείρημα, είναι που επιλέγουν πραγματικά οι πολιτικοί για να ταμπουρωθούν από πίσω του. Μόνο και μόνο, επειδή φαίνεται/δείχνει ότι είναι ηθικά σωστό.
Πρέπει να σεβόμαστε τα πνευματικά δικαιώματα, για χάρη των παιδιών μας. Θέλουμε πάρα πολύ, οι μελλοντικές γενιές να απολαύσουν και αυτές πολιτισμό, έτσι δεν είναι;
Ένας κόσμος χωρίς πολιτισμό, χωρίς τις καλές τέχνες και την ψυχαγωγία, τι φρικτό μέλλον θα μπορούσε είναι πράγματι, έτσι;
Φυσικά, όλα αυτά είναι πλήρης και απόλυτες μαλακίες [bullshit στο αγγλικό κείμενο]. Ο πολιτισμός δημιουργήθηκε και υπάρχει, πολύ πριν την εφεύρεση των πνευματικών δικαιωμάτων. Και θα συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και αν πετούσαμε όλους τους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων στα σκουπίδια αύριο το πρωί. Ακόμη και αν δεν υπήρχε μια πιθανότητα στο δισεκατομμύριο να κερδίσεις έστω και μια δεκάρα για την δημιουργία σου, αυτό δεν θα είχε καμία μα καμία επιρροή στη ροή και στην παραγωγή του πολιτισμού.
Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να παράγουν πολιτισμό. Πώς μπορώ να το ξέρω αυτό; Επειδή το διαδίκτυο είναι γεμάτο από αυτόν. Στα Blogs, στο YouTube, κλπ. Από απλά λογοπαίγνια και lolcats σε εκπληκτικά καλά έργα -παραγωγές ταινιών- είναι όλα πολιτισμός και όλα αυτά δημιουργούνται χωρίς χρήματα να αλλάζουν χέρια. Αυτό μπορεί να φαίνεται τρομακτικό στους Lars Ulrichs[3] αυτού του κόσμου, αλλά για όλους εμάς τους υπόλοιπους δεν είναι δα και κανέναν άλυτο μυστήριο.
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Lars_Ulrich
Η απλή εξήγηση σε όλα αυτά είναι ότι, το να εκφράζεις τον εαυτό σου είναι ένα πολύ πιο σημαντικό κίνητρο από ότι μπορεί να είναι ποτέ τα χρήματα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άνθρωποι συνεχίζουν να remix-άρουν τον πολιτισμό για να δημιουργήσουν νέα κουλτούρα, ακόμα και όταν γνωρίζουν ότι κάποιοι θα μπορούσαν να τους κάνουν μήνυση γιαυτό και να τους τρέχουν στα δικαστήρια. Ή ακόμα και σε χειρότερες περιπτώσεις, γιαυτό το λόγο οι άνθρωποι συνεχίζουν να θέλουν να εκφραστούν και να δημιουργούν πολιτισμό σε χώρους και περιοχές όπου το καθεστώς θα τους πατάξει και θα τους κυνηγήσει για κάτι τέτοιο.
Υπάρχουν μερικές δυνατές φωνές στη συζήτηση που οδηγεί τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι τα χρήματα είναι η ανώτερη μονάδα μέτρησης στη δημιουργία του πολιτισμού. Και ενώ αυτό μπορεί να ισχύει γι' αυτούς (για αυτές τις φωνές), για μας τους υπόλοιπους δεν είναι έτσι.
Για μας είναι η δυνατότητα να εκφραζόμαστε, να δεχόμαστε ένα ελαφρύ κτύπημα επιβράβευσης στην πλάτη για την προσπάθεια μας. Πρόκειται για την ικανοποίηση του ότι δημιούργησες κάτι. Όταν βλέπω ένα άρθρο που έχω γράψει να το μοιράζουν ελεύθερα, δεν τρίζουν τα δόντια μου με την σκέψη ότι δεν βγάζω χρήματα από αυτόν τον διαμοιρασμό (ή για τα χρήματα που χάνω, όπως λένε). Έχω μια ζεστή αίσθηση υπερηφάνειας και ολοκλήρωσης για το γεγονός ότι τα λόγια μου, οι σκέψεις μου, η δημιουργία μου είναι σε κυκλοφορία, και ότι οι άνθρωποι τα θέλουν προφανώς. Και κάθε φορά που συμβαίνει αυτό ψηλώνω έναν πόντο από περηφάνια. Αν οι άνθρωποι ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν κάθε φορά για αυτά που γράφω, οι πιθανότητες θα ήταν πως απλά ότι, δεν θα πλήρωναν, και θα έχανα έτσι αυτά τα δεκαπέντε λεπτά της φήμης που μου αναλογούν, και για να είμαι ειλικρινής, θα χάνονταν μαζί και ο εφησυχασμός μου. Και θα είχα και πάλι να πάω την Δευτέρα για δουλειά, μόνο που πλέον δεν θα είχα αυτούς τους επιπλέον πόντους υπερηφάνειας πάνω μου να με συντροφεύουν.
Τα πνευματικά δικαιώματα δεν ήταν ποτέ για να διασφαλίσουν το ότι οι καλλιτέχνες θα πληρώνονται. Αν συνέβαινε όντως αυτό, θα πρέπει να θεωρούνται ως μια επική αποτυχία, όπως προκύπτει και από το άρθρο του Rick (Falkivinge), που δημοσίευσε τις προάλλες.
Ούτε και έχουν τεθεί σε εφαρμογή για να εξασφαλιστεί πως θα δημιουργηθεί η σωστή και επαρκής ποσότητα πολιτισμού. Αν ήταν όντως έτσι, αυτό θα σήμαινε ότι κανείς δεν θα είχε δημιουργήσει τίποτα πολιτισμικά αξιοσημείωτο ή σε ικανή ποσότητα πριν να εφευρεθούν τα πνευματικά δικαιώματα.
Υπάρχουν σπηλιές στη Γαλλία που λένε το αντίθετο. Το copyright προέρχεται από την επιβολή μιας μορφής λογοκρισίας. Προέρχεται από τα μονοπώλια που παρέχονται από το κράτος σε εγκεκριμένες εταιρίες για να κάνουν αντίγραφα. Από αυτό και μόνο προέρχονται τα πνευματικά δικαιώματα και ως λέξεις και ως έννοια.
Για να είμαστε δίκαιοι, οι νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας έχουν αλλάξει από τότε και, ενώ είναι αγρίως αναποτελεσματικοί, μπορεί να ειπωθεί πως είναι για την προστασία των συμφερόντων των κατόχων των πνευματικών δικαιωμάτων. Αλλά εξακολουθούν να είναι ένα μονοπώλιο που δίνεται από το κράτος, και εξακολουθούν να είναι και αποτελεσματικοί ως εργαλείο λογοκρισίας.
Έτσι, εδώ είναι και η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων: Εφόσον γνωρίζουμε ότι τα πνευματικά δικαιώματα από την γέννηση τους, είναι μια μορφή λογοκρισίας, και αποδεχόμαστε τη δήλωση ότι, ο πολιτισμός δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς τα πνευματικά δικαιώματα, τότε γιατί χρειάστηκε να τα εφεύρουν;
Γιατί υπήρξε η ανάγκη για πνευματικά δικαιώματα, αφού τα πνευματικά δικαιώματα φτιάχτηκαν αρχικά για να κλείσουν στόματα -και κατέληξαν να χρησιμοποιούνται για προστασία- αφού ποτέ δεν ήταν εκεί για να αρχίσουμε με αυτά; Με αντιλαμβάνεστε, έτσι;
Σχετικά με τον αρθρογράφο:
Ο Johnny Olsson είναι ένας ερασιτέχνης συγγραφέας και μουσικός με πάθος για την ελευθερία της έκφρασης και καταραμένος να έχει έναν εγκέφαλο που αγαπά να παρέχει ιδέες, αλλά να μην έχει και την πειθαρχία να τις δει διεξοδικά. Ζει στο Södertälje της Σουηδίας, με την οικογένειά του, με μια γυναίκα, δύο παιδιά, τρεις γάτες και τέσσερις πιθήκους στην πλάτη του.
θα τον βρείτε στο twitter
