Πνευματικά δικαιώματα και βιβλίο.

[Μιχάλης Μαντάς]

Μια μικρή ερώτηση προς τον Μιχάλη:

Αν γράψω 10 σελίδες και τις ανεβάσω στο blog (ιστολόγιο) μου, είμαι συγγραφέας; Αν 100; Αν μόνο μία;
... και πως κολλάω σε όλη αυτή την συζήτηση;

Κάτσε ρε Παύλε που βιάζεσαι και συ να γίνεις συγγραφέας. Άμα τελειώσω μπορεί να βρούμε λύση και σε αυτό.

[Μιχάλης Μαντάς]

@ Χριστίνα
Όντως υφίσταται διαδικασία στο Υπουργείο Πολιτισμού η οποία σε χρίει συγγραφέα και σου δίνει δυνατότητα ασφάλισης σε ανάλογο φορέα ή και συνταξιοδότησης (αριστίνδην) "χωρίς να έχεις κάνει προηγουμένως ... ασφάλιση" (δηλαδή τζάμπα).
Θα είχε ενδιαφέρον να δούμε πόσοι και ποιοι έχουν αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα ιδιαίτερα στα χρόνια της Χούντας όπου εκεί θα πέσει το γέλιο της αρκούδας γιατί θα ανακαλύψουμε ότι συγγραφέας μπορεί να έχει καταχωρηθεί και ο ... Γκοτζαμάνης. Και ο νοών νοείτο Χριστίνα μου, γιατί είσαι έξυπνη κοπέλα και νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο περί τούτου.
Και ολίγα για τους συγγραφείς και τα πνευματικά δικαιώματα:
Τα δικαιώματα που ενυπάρχουν σε ένα κλασικού τύπου βιβλίο είναι δύο ειδών:
- Τα συγγραφικά δικαιώματα του δημιουργού του κειμένου (δηλ. του συγγραφέα)
- Τα δικαιώματα έκδοσης και εμπορίας αυτού του κειμένου υπό μορφήν εμπορεύσιμου βιβλίου (γραμμικά δικαιώματα) πράγμα που παραχωρείται από τον δημιουργό σε συγκεκριμένο επιχειρηματία (εκδότη) κατόπιν συμφωνίας και για ορισμένο (μικρό πάντως) χρονικό διάστημα ή για συγκεκριμένο αριθμό βιβλίων.
Τα διάφορα συμβόλαια που υπογράφονται εκατέρωθεν από συγγραφείς και εκδότες περιέχουν πλειάδα όρων και προϋποθέσεων που αφορούν κυρίως χρονικούς και οικονομικούς όρους.
Μία τυπική συμφωνία είναι η εξής:
Ο συγγραφέας παραδίδει το χειρόγραφο στον εκδότη ο οποίος αναλαμβάνει να το εκδώσει σε μορφή που θα ορίσει ο ίδιος, να το εμπορευθεί με πολιτική που θα ορίσει ο ίδιος και ο συγγραφέας θα αμοιφθεί με Χ% ποσοστό επί του τζίρου των πωλήσεων. (Η συμφωνία αυτή πάσχει ως προς τον έλεγχο του τζίρου γιατί οι εκδότες στην Ελλάδα κλέβουν άνετα εκμεταλλευόμενοι το σύστημα. Γι' αυτό βλέπετε σε πολλά βιβλία υπογραφή του συγγραφέα στο εσώφυλλο που είναι μια προσπάθεια ελέγχου του εκδότη).
Στο διάστημα αυτό ο συγγραφέας έχει μία και μοναδική δέσμευση / απαγόρευση: Δεν μπορεί να προβεί σε ανάλογη συμφωνία με άλλον εκδοτικό οίκο.
Οι συμφωνίες αυτές είναι συνήθως το πολύ μέχρι 10ετίας.
Μετά τη λήξη της συμφωνίας ο συγγραφέας μπορεί να ξαναεκδώσει το κείμενό του με όποιον τρόπο θέλει.
Επειδή η αγορά μας είναι μικρή η συντρηπτική πλειοψηφία των συγγραφέων δεν βρίσκει εκδότη να δεχτεί να βάλει τα χρήματα για την έκδοση του βιβλίου, οπότε ή οδηγείται στην αυτοέκδοση που εξήγησα παραπάνω για να ξεθυμάνει και το μεράκι ή αναβάλει επ' αόριστον την ικανοποίηση του χόμπυ ή μπορεί και να πληρώσει του κόσμου τα λεφτά σε κάποιον επιτήδειο που μόνο εκδότης δεν είναι, ο οποίος θα υποσχεθεί ότι θα τον κάνει διάσημο. Υπάρχουν κι αυτά και περιττό να τα σχολιάσουμε.
Αυτό όμως που έχει μεγάλη αξία να αναφερθεί είναι ότι το λεγόμενο συγγραφικό δικαίωμα ανήκει εσαεί στον "συγγραφέα αποκλειστικά" και αυτός είναι που δεσμεύει το περιεχόμενο για 75 (ή όσο λέει η εκάστοτε νομοθεσία) χρόνια και όχι ο εκδότης.
'Όταν ο εκδότης χρειαστεί να "διώξει" ποινικά έναν αντιγραφέα γιατί θεωρεί ότι θίγονται τα οικονομικά του συμφέροντα, τον συγγραφέα βάζει μπροστά να κάνει την σχετική μήνυση εκτός αν αυτός του έχει παραχωρήσει με εξουσιοδότηση το σχετικό δικαίωμα. Άρα ο συγγραφέας είναι "ο εχθρός" και όχι ο εκδότης. Και πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν τα συμφέροντα (τουλάχιστον στα κλασικά βιβλία) είναι πολύ μεγάλα, οι συγγραφείς ή οι συγγενείς / κληρονόμοι τους φροντίζουν να κάνουν οι ίδιοι και τον εκδότη για να εκμεταλλεύονται / δραχμοποιούν πλήρως την επιτυχία του συγγραφέα / κληροδότη.

Αυτά είχα να πω προς ενημέρωση όσων άντεξαν μέχρι εδώ.
Αν κάποιος επιθυμεί τώρα ας συντάξει και το κατάλληλο Δελτίο Τύπου.

[LouisaT]

- Τα δικαιώματα έκδοσης και εμπορίας αυτού του κειμένου υπό μορφήν εμπορεύσιμου βιβλίου (γραμμικά δικαιώματα) πράγμα που παραχωρείται από τον δημιουργό σε συγκεκριμένο επιχειρηματία (εκδότη) κατόπιν συμφωνίας και για ορισμένο (μικρό πάντως) χρονικό διάστημα ή για συγκεκριμένο αριθμό βιβλίων.
...
Οι συμφωνίες αυτές είναι συνήθως το πολύ μέχρι 10ετίας.

Αυτό όμως που έχει μεγάλη αξία να αναφερθεί είναι ότι το λεγόμενο συγγραφικό δικαίωμα ανήκει εσαεί στον "συγγραφέα αποκλειστικά" και αυτός είναι που δεσμεύει το περιεχόμενο για 75 (ή όσο λέει η εκάστοτε νομοθεσία) χρόνια και όχι ο εκδότης.

Αν όντως αυτά ισχύουν στην Ελλάδα, πρέπει να είναι μοναδική περίπτωση παγκοσμίως. Στο εξωτερικό, κανένας εκδοτικός οίκος δεν θέλει να κάνει συμβόλαιο περιορισμένου χρονικού διαστήματος --γιατί όταν αυτό τελειώσει, αφού ο εκδοτικός οίκος σε έχει κάνει διάσημο, εσύ μπορείς να πάρεις τα βιβλιαράκια σου και να πας σε άλλον εκδοτικό οίκο, ο οποίος θα επωφεληθεί από την δουλειά του αρχικού οίκου που σε έκανε διάσημο απ'εκεί που δεν σε ήξερε κανείς.
Τα συμβόλαια συνήθως γίνονται για την διάρκεια του copyright, δηλαδή την ζωή του συγγραφέα συν 70 χρόνια, αλλά περιέχουν ρήτρες όπου ξεκαθαρίζονται οι όροι κάτω από τους οποίους τα δικαιώματα που τους παραχώρησες επιστρέφουν σε σένα. Συνήθως υπάρχει ρήτρα που λέει πως αν το βιβλίο δεν τυπώνεται πια (is out of print), δηλαδή το βιβλίο δεν βρίσκεται στα βιβλιοπωλεία κι ο οίκος δεν τυπώνει καινούργια αντίτυπα, τότε ζητάς εγγράφως να σου επιστραφούν τα δικαιώματά σου, και στα δίνουν πίσω -- αφού τους δώσεις ένα χρονικό διάστημα πρώτα (που κι αυτό καθορίζεται από το συμβόλαιο) να ξαναρχίσουν να τυπώνουν αντίτυπα. Αν περάσει το χρονικό διάστημα και δεν έχουν βγάλει αντίτυπα τότε σου επιστρέφουν τα δικαιώματα.

'Όταν ο εκδότης χρειαστεί να "διώξει" ποινικά έναν αντιγραφέα γιατί θεωρεί ότι θίγονται τα οικονομικά του συμφέροντα, τον συγγραφέα βάζει μπροστά να κάνει την σχετική μήνυση εκτός αν αυτός του έχει παραχωρήσει με εξουσιοδότηση το σχετικό δικαίωμα.

Και πάλι ειδική περίπτωση πρέπει να είναι η Ελλάδα. Εφόσον του έχεις παραχωρήσει τα δικαιώματα του βιβλίου ευθύνη για την μήνυση, στο εξωτερικό, την έχει ο εκδότης. Αν θες, μπορείς να κάνεις κι εσύ δικιά σου, γιατί συνεχίζεις να έχεις τα ηθικά δικαιώματα του κειμένου, αλλά εφόσον έχεις παραχωρήσει την εμπορική εκμετάλλευση στον συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο, αυτός κάνει την μήνυση.

[Μιχάλης Μαντάς]

Όντως είναι ειδική περίπτωση η Ελλάδα και αυτό μπορείς να το διαπιστώσεις πολύ εύκολα και από πολλά άλλα ... συμπτώματα αυτής της ιδιαιτερότητας.
Ένα από αυτά είναι η ποσότητα των εκδοτικών οίκων που στην Ελλάδα είναι ατέλειωτοι. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ακριβώς αυτά που σας περιέγραψα παραπάνω.
Αν τώρα εσύ δεν πείθεσαι περί τούτου, δεν έχω κάτι άλλο να σου προσθέσω παρά να σε προτρέψω να πας μια μέρα σ' έναν εκδότη με μερικά χαρτιά στην αμασχάλη παριστάνοντας τη ... συγγραφέα και εκεί θα τα μάθεις από πρώτο χέρι.

[James]

Μιχαλη σχετικά με τα φορολογικά αυτά που αναφέρεις είναι άτοπα
Αν είσαι ελευθερος επαγγελματίας υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα.(μερικά τα αναφέρεις)
Το ζητούμενο είναι να μην αναγκάζεται κ'άποιος να μπει σε διαδικασία έκδοσης παροχής υπηρεσιών ή ακόμη και έναρξη εταιρίας.
Σχετικά με τα δικαιώματα έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν, μακάρι να γίνει θέμα διαπραγμάτευσης μεταξύ συγγραφέα και εκδοτικού οίκου και όχι μονόδρομος όπως είναι τώρα(όλα δικά τους).
Να μένουμε όμως στο θέμα μας???
Η φορολογία των συγγραφέων και η ένταξη τους(ή όχι) στον ΟΑΕΕ.

[Μιχάλης Μαντάς]

Μιχαλη σχετικά με τα φορολογικά αυτά που αναφέρεις είναι άτοπα
Αν είσαι ελευθερος επαγγελματίας υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα.(μερικά τα αναφέρεις)
Το ζητούμενο είναι να μην αναγκάζεται κ'άποιος να μπει σε διαδικασία έκδοσης παροχής υπηρεσιών ή ακόμη και έναρξη εταιρίας.
Σχετικά με τα δικαιώματα έχουμε αναφερθεί και στο παρελθόν, μακάρι να γίνει θέμα διαπραγμάτευσης μεταξύ συγγραφέα και εκδοτικού οίκου και όχι μονόδρομος όπως είναι τώρα(όλα δικά τους).
Να μένουμε όμως στο θέμα μας???
Η φορολογία των συγγραφέων και η ένταξη τους(ή όχι) στον ΟΑΕΕ.

Ότι είχα να πω το έχω ήδη καταθέσει Δημήτρη. Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω.
Αν τώρα θέλουμε πλήρη ανάλυση με νόμους, νομολογίες, αποφάσεις δικαστηρίων και άλλα τέτοια, δυστυχώς δεν μπορώ να διαθέσω άλλο χρόνο.
Αν τώρα όλα αυτά που έγραψα δε σου αρέσουν, ε, θεώρησέ τα ως μη λεγχθέντα και καθάρισες.

[James]

Δεν υπάρχει αν μου αρέσουν, αλλά αν είναι σωστά.

[Μιχάλης Μαντάς]

Δεν υπάρχει αν μου αρέσουν, αλλά αν είναι σωστά.

Αυτό λέω κι εγώ αν κατάλαβες καλά. Λες να τα έγραψα για να κοροϊδέψω κανέναν. Αυτά έμαθα τόσα χρόνια στο κουρμπέτι, αυτά πιστεύω, αυτά έγραψα, τι ήθελες να γράψω;

[James]

σχετικά με το φορολογικό καθεστώς

ΝΟΜΟΣ 3842/2010
(ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛ. 1100 – 24.6.2010)
Οι συγγραφείς δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι καθώς και οι συνταξιούχοι για την πρώτη μετά τη συνταξιοδότησή τους έκδοση βιβλίου, οι οποίοι σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2, παράγραφος 1, περίπτωση γ’ του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων δεν θεωρούνται επιτηδευματίες εφόσον δεν είναι επιτηδευματίες από άλλη αιτία και κατά συνέπεια δεν είναι υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων, δεν υπάγονται στο φόρο για τις πράξεις παράδοσης αγαθών (διάθεση βιβλίων από τους ίδιους ή με ανάθεση σε τρίτο πρόσωπο) ή παροχής υπηρεσιών (εκχώρηση συγγραφικών τους δικαιωμάτων) που πραγματοποιούν. Οι εγκύκλιοι ΠΟΛ.347/11.12.1987 και ΠΟΛ.1032/26.1.2001, παύουν να ισχύουν κατά το μέρος που αναφέρονται σε οδηγίες εφαρμογής της απαλλαγής που καταργήθηκε.

δηλαδή αν είσαι άνεργος και γράψεις βιβλίο την έκατσες
Πάντως και πάλι άλλαξε με το νέο φορολογικό, γιαυτό και η επιστολή των συγγραφέων, προαπαθώ να βρω τι τελικά ισχύει σήμερα.

[Μιχάλης Μαντάς]

σχετικά με το φορολογικό καθεστώς

ΝΟΜΟΣ 3842/2010
(ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛ. 1100 – 24.6.2010)
Οι συγγραφείς δημόσιοι ή ιδιωτικοί υπάλληλοι καθώς και οι συνταξιούχοι για την πρώτη μετά τη συνταξιοδότησή τους έκδοση βιβλίου, οι οποίοι σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2, παράγραφος 1, περίπτωση γ’ του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων δεν θεωρούνται επιτηδευματίες εφόσον δεν είναι επιτηδευματίες από άλλη αιτία και κατά συνέπεια δεν είναι υπόχρεοι σε τήρηση βιβλίων και στοιχείων, δεν υπάγονται στο φόρο για τις πράξεις παράδοσης αγαθών (διάθεση βιβλίων από τους ίδιους ή με ανάθεση σε τρίτο πρόσωπο) ή παροχής υπηρεσιών (εκχώρηση συγγραφικών τους δικαιωμάτων) που πραγματοποιούν. Οι εγκύκλιοι ΠΟΛ.347/11.12.1987 και ΠΟΛ.1032/26.1.2001, παύουν να ισχύουν κατά το μέρος που αναφέρονται σε οδηγίες εφαρμογής της απαλλαγής που καταργήθηκε.

δηλαδή αν είσαι άνεργος και γράψεις βιβλίο την έκατσες
Πάντως και πάλι άλλαξε με το νέο φορολογικό, γιαυτό και η επιστολή των συγγραφέων, προαπαθώ να βρω τι τελικά ισχύει σήμερα.

Δεν ξέρω αν πρόσεξες το: "για την πρώτη μετά τη συνταξιοδότησή τους έκδοση βιβλίου..."
Αυτό αν το κατάλαβες σημαίνει απλά ότι αν παίρνεις σύνταξη (όπως εγώ) από τον ΟΑΕΕ και ξαφνικά εκδόσεις βιβλίο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ξεκίνησες καινούργια δουλειά, πράγμα που όπως ξέρεις απαγορεύεται και αν συμβεί να σε πιάσουν μπορεί μέχρι και να χάσεις τη σύνταξή σου. (Όταν συνταξιοδοτήθηκα υπέγραψα υπεύθυνη δήλωση ότι αν ποτέ ξεκινήσω κάποια δραστηριότητα θα το γνωστοποιήσω αμέσως στον Ασφαλιστικό μου φορέα).
Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί τα λέμε όλα αυτά τώρα Δημήτρη. Το θέμα μας αν θυμάσαι από την αρχή, ήταν αν θα βγάλουμε δελτίο τύπου να συμπαρασταθούμε στους συγγραφείς οι οποίοι διαμαρτύρονται γιατί τους φορολογούν αυτό είναι όλη η ουσία. Εγώ προσπάθησα να εξηγήσω ότι αυτό δεν έχει καμία σχέση με τα συγγραφικά δικαιώματα, τη χρονική διάρκεια κ.λ.π. Μέσα στην όλη συζήτηση βέβαια συμπεριέλαβα και το σοβαρό θέμα των συγγραφικών δικαιωμάτων περιληπτικά μόνο και μόνο για το λόγο ότι είμαστε πειρατές και έχουμε ένα παραπάνω ενδιαφέρον γι' αυτό. Προφανώς για να το εξαντλήσω σε όλες του τις λεπτομέρειες πρέπει να γράφω ώρες ατέλειωτες.
Πρέπει όμως όταν κάνουμε τέτοιες συζητήσεις να λαβαίνουμε υπόψη μας και το εξής:
Χρειάζεται να γίνεται κάποια οικονομία στον τρόπο που αναλύουμε τα θέματα γιατί δεν είναι εύκολο να γράφεις όλη μέρα προσπαθώντας να εξηγήσεις το ένα και το άλλο. Εδώ δεν κάνουμε καμιά περισπούδαστη μελέτη για να διεκδικήσουμε ... την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου αλλά μια απλή ανταλλαγή πληροφοριών προς στοιχειώδη ενημέρωση και τίποτε περισσότερο.
Αν το κόμμα έχει κάποιο αυξημένο ενδιαφέρον να μάθει περισσότερα τότε ας αποφασίσει να αναθέσει μια μελέτη σε ειδικούς, καταβάλλοντας φυσικά και το ανάλογο κόστος, για να τα μάθει όλα χαρτί και καλαμάρι.