Σε συνέχεια του θέματος για την τεκνοθεσία από ομοφύλους
Δημοσιεύτηκε: 06 Σεπ 2013, 21:23
Χαίρετε και καλώς σας βρίσκω!
Στέλνω με αφορμή αυτήν την ανάρτηση, την εξέλιξη της οποίας παρακολούθησα με ιδιαίτερη προσοχή. Θεωρώ πολύ θετικό το γεγονός ότι θίγονται ανάλογα ζητήματα σε αυτόν εδώ το χώρο. Προτού παρέμβω σε κάποια κεντρικά σημεία που αναφέρθηκαν εκεί, θα ήθελα να αναπτύξω τη δική μου θέση σε σχέση με το θέμα, και σε αυτό το πλαίσιο θα κάνω κάτι που γενικότερα αποφεύγω: χρήση της ιδιότητάς μου, καθ' ότι χρησιμοποιήθηκε αρκετά το επιχείρημα περί αποψιολογίας.
Το νομικό πλαίσιο:
Στην Ελλάδα, οι διαδικασίες τεκνοθεσίας είναι ιδιαιτέρως σύνθετες, με μια σειρά στοιχειωδών προϋποθέσεων που το ζευγάρι ή ο γονιός πρέπει να πληροί, και με βασικό μέλημα το συμφέρον του τεκνοθετούμενου ατόμου˙ χαρακτηρίζονται δε από τη συνήθη γραφειοκρατία, που συχνά περιγράφεται ως αποθαρρυντική. Ένας από τους βασικότερους παράγοντες για τεκνοθεσία είναι η παροχή ευνοϊκότερων συνθηκών διαβίωσης (συγκριτικά με τις πρότερες συνθήκες), οι οποίες διασφαλίζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατόπιν διενέργειας κοινωνικής έρευνας.
Επί νομικού χάρτου, λοιπόν, δεν τίθεται (τουλάχιστον όχι με σαφήνεια) κανένας περιορισμός βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και ταυτότητας φύλου του/των ανάδοχου/ων γονέα/ων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα – επίσης σύνηθες – σιωπηρό νομικό κενό στην κάλυψη ανάλογων ζητημάτων, το οποίο δεν απαγορεύει, αλλά ούτε επιτρέπει ρητά την τεκνοθεσία από ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου. Ένας από τους βασικότερους 'τυπικούς', γραφειοκρατικούς περιορισμούς για την τεκνοθεσία από ζευγάρια ομοφύλων είναι ο γάμος, ο οποίος (ακριβώς επειδή δεν έχει κατοχυρωθεί νομικά) δεν έχει τελεσθεί, και, συνεπώς, δεν παρέχει τις συνακόλουθες 'τυπικές' διασφαλίσεις που θεωρούνται απαραίτητες, για την έγκριση ενός αιτήματος για τεκνοθεσία.
Το ψυχο-κοινωνικό πλαίσιο και τα επιχειρήματα περί υπεράσπισης του παιδιού:
Κάπου εδώ έρχεται η προβολή και χρήση της δικής μου ιδιότητας: είμαι ψυχολόγος, με εκπαίδευση στους βασικούς τομείς της κλινικής, γνωστικής, εξελικτικής ψυχολογίας και ειδίκευση στην κοινωνική ψυχολογία. Και,το λοιπόν, μιας και είναι ιδιαιτέρως συχνή η επίκληση στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα επί του θέματος, θα ήθελα να παραπέμψω ενδεικτικά σε αυτήν εδώ την έρευνα, με κεντρικό θέμα ενδιαφέροντος το αν ο τύπος οικογένειας (ομόφυλων ή ετερόφυλων γονέων) επηρεάζει τη (γνωστική, ψυχοσυναισθηματική, κοινωνική) ανάπτυξη του παιδιού.
Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι ένα από τα θεμελιώδη κριτήρια της υγιούς ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης ενός παιδιού είναι η αγάπη και η φροντίδα που δέχεται από το οικογενειακό του περιβάλλον. Η παροχή υγιών γονεϊκών προτύπων έγκειται ακριβώς σε αυτό και σχετίζεται με παράγοντες όπως η προσωπικότητα ή οι αξίες ενός ατόμου (εν προκειμένω, ενός γονιού), και δεν αγγίζει έμφυλες διαφοροποιήσεις (όπως, για παράδειγμα, «γυναίκα ή άνδρας», «πατέρας ή μητέρα»), τις οποίες άλλωστε η σύγχρονη θεωρία κρίνει ως απατηλές κοινωνικές και πολιτισμικές κατασκευές.
Και, περί πολιτικής ορθότητας: νομίζω ότι σε όλες τις περιπτώσεις υιοθεσίας, το βασικό άτομο που οφείλει να έχει λόγο πάνω στο ζήτημα, είναι το (τεκνοθετούμενο/τεκνοθετημένο) Παιδί (βλ. Υποσημείωση [1] και Υποσημείωση [2]). Θεωρώ δε, ότι προτού διαρρήξουμε τα ιμάτιά μας με επιχειρήματα για την υποθετική δυσοίωνη (!) εξέλιξη ενός παιδιού με ομόφυλους γονείς, θα πρέπει να εξετάσουμε τη δική μας, εσωτερικευμένη ομοφοβία. Όσον αφορά το αίτημα για τεκνοθεσία καθ' αυτό, θα μπορούσαμε να προσανατολιστούμε σε όλα εκείνα που καθιστούν την ψυχική και κοινωνική ευρωστία ενός παιδιού δύσκολη, και δεν έχουν να κάνουν διόλου με το σεξουαλικό προσανατολισμό των γονιών του παιδιού αυτού, αλλά με το περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα βρεθεί: ένα περιβάλλον που, στο ίδιο το δομικό του σύστημα, βρίθει ομοφοβικών, πατριαρχικών, ξενοφοβικών και (ετερο)κανονικών απόψεων και πρακτικών.
Ακριβώς όπως ανέφερε κάποιος στη σχετική ανάρτηση, ένα ομόφυλο και ένα ετερόφυλο ζευγάρι δεν είναι δυο συγκρίσιμα μεγέθη. Ένας καλός και ένας κακός γονέας, είναι. Προσωπικά, αγνοώ αν η ελληνική κοινωνία είναι αρκετά ώριμη, ώστε να δεχτεί και να αντιμετωπίσει ένα παιδί ομόφυλων γονέων ακριβώς όπως ένα παιδί ετερόφυλων. Νομίζω, όμως, ότι οι βασικές προτεραιότητες πρέπει να είναι δυο: α) να δώσουμε φωνή στα παιδιά ομογονεϊκών οικογενειών, στα ομοφυλόφιλα παιδιά που μεγαλώνουν με ετερόφυλους γονείς (σε μια ετεροκανονική κοινωνία), και, γενικότερα, στους ανθρώπους εκείνους που υφίστανται άνιση και διακριτή μεταχείριση και β) να εντοπίσουμε την ομοφοβία (και τα παράγωγά της) και να παρέμβουμε κοινωνικά για την εξάλειψή της. Και να τοποθετήσουμε στο β), τους 'ειδήμονες' (καλή ώρα), αντί να τους επικαλούμαστε για να αποδείξουμε ότι ένα παιδί δε μεγαλώνει ως πρέπει, μέσα σε μια ομογονεϊκή οικογένεια.
Κλείνοντας με την ελπίδα ότι δε σας κούρασα, θα ήθελα να αναφέρω ότι ομογονεϊκές οικογένειες υπάρχουν και στην Ελλάδα (βλ. Υποσημείωση [4]), αλλά χωρίς ουδεμία νομική κατοχύρωση. Όπως αναφέρθηκε και σε κάποιο άλλο μήνυμα, τα ζευγάρια αυτά ζουν εν κρυπτώ («on the closet/στη ντουλάπα») και έρχονται, εκτός των άλλων, αντιμέτωπα με ένα σύστημα μηδαμινής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, που αμελεί επιδεικτικά (και υποκριτικά) την ύπαρξή τους.
[1] The Outspoken Generation: νέες και νέοι με ΛΟΑΤ (λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους, τρανς) γονείς μιλούν για τις οικογένειές τους και μοιράζονται την εμπειρία τους μέσα σε αυτές.
[2] Κείμενο προερχόμενο από τη γαλλική Libération, υπογεγραμμένο από την Ισπανίδα θεωρητικό και φιλόσοφο Beatriz Preciado, με αφορμή τις απεργιακές κινητοποιήσεις στις αρχές του φετινού χρόνου ενάντια στη νομιμοποίηση του γάμου μεταξύ ομοφύλων, με κεντρικό επιχείρημα την «υπεράσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού».
[3] Λήμμα της Wikipedia για τη ΛΟΑΤ γονεϊκότητα.
[4] Οικογένειες Ουράνιο Τόξο.
Στέλνω με αφορμή αυτήν την ανάρτηση, την εξέλιξη της οποίας παρακολούθησα με ιδιαίτερη προσοχή. Θεωρώ πολύ θετικό το γεγονός ότι θίγονται ανάλογα ζητήματα σε αυτόν εδώ το χώρο. Προτού παρέμβω σε κάποια κεντρικά σημεία που αναφέρθηκαν εκεί, θα ήθελα να αναπτύξω τη δική μου θέση σε σχέση με το θέμα, και σε αυτό το πλαίσιο θα κάνω κάτι που γενικότερα αποφεύγω: χρήση της ιδιότητάς μου, καθ' ότι χρησιμοποιήθηκε αρκετά το επιχείρημα περί αποψιολογίας.
Το νομικό πλαίσιο:
Στην Ελλάδα, οι διαδικασίες τεκνοθεσίας είναι ιδιαιτέρως σύνθετες, με μια σειρά στοιχειωδών προϋποθέσεων που το ζευγάρι ή ο γονιός πρέπει να πληροί, και με βασικό μέλημα το συμφέρον του τεκνοθετούμενου ατόμου˙ χαρακτηρίζονται δε από τη συνήθη γραφειοκρατία, που συχνά περιγράφεται ως αποθαρρυντική. Ένας από τους βασικότερους παράγοντες για τεκνοθεσία είναι η παροχή ευνοϊκότερων συνθηκών διαβίωσης (συγκριτικά με τις πρότερες συνθήκες), οι οποίες διασφαλίζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατόπιν διενέργειας κοινωνικής έρευνας.
Επί νομικού χάρτου, λοιπόν, δεν τίθεται (τουλάχιστον όχι με σαφήνεια) κανένας περιορισμός βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και ταυτότητας φύλου του/των ανάδοχου/ων γονέα/ων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα – επίσης σύνηθες – σιωπηρό νομικό κενό στην κάλυψη ανάλογων ζητημάτων, το οποίο δεν απαγορεύει, αλλά ούτε επιτρέπει ρητά την τεκνοθεσία από ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου. Ένας από τους βασικότερους 'τυπικούς', γραφειοκρατικούς περιορισμούς για την τεκνοθεσία από ζευγάρια ομοφύλων είναι ο γάμος, ο οποίος (ακριβώς επειδή δεν έχει κατοχυρωθεί νομικά) δεν έχει τελεσθεί, και, συνεπώς, δεν παρέχει τις συνακόλουθες 'τυπικές' διασφαλίσεις που θεωρούνται απαραίτητες, για την έγκριση ενός αιτήματος για τεκνοθεσία.
Το ψυχο-κοινωνικό πλαίσιο και τα επιχειρήματα περί υπεράσπισης του παιδιού:
Κάπου εδώ έρχεται η προβολή και χρήση της δικής μου ιδιότητας: είμαι ψυχολόγος, με εκπαίδευση στους βασικούς τομείς της κλινικής, γνωστικής, εξελικτικής ψυχολογίας και ειδίκευση στην κοινωνική ψυχολογία. Και,το λοιπόν, μιας και είναι ιδιαιτέρως συχνή η επίκληση στα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα επί του θέματος, θα ήθελα να παραπέμψω ενδεικτικά σε αυτήν εδώ την έρευνα, με κεντρικό θέμα ενδιαφέροντος το αν ο τύπος οικογένειας (ομόφυλων ή ετερόφυλων γονέων) επηρεάζει τη (γνωστική, ψυχοσυναισθηματική, κοινωνική) ανάπτυξη του παιδιού.
Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι ένα από τα θεμελιώδη κριτήρια της υγιούς ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης ενός παιδιού είναι η αγάπη και η φροντίδα που δέχεται από το οικογενειακό του περιβάλλον. Η παροχή υγιών γονεϊκών προτύπων έγκειται ακριβώς σε αυτό και σχετίζεται με παράγοντες όπως η προσωπικότητα ή οι αξίες ενός ατόμου (εν προκειμένω, ενός γονιού), και δεν αγγίζει έμφυλες διαφοροποιήσεις (όπως, για παράδειγμα, «γυναίκα ή άνδρας», «πατέρας ή μητέρα»), τις οποίες άλλωστε η σύγχρονη θεωρία κρίνει ως απατηλές κοινωνικές και πολιτισμικές κατασκευές.
Και, περί πολιτικής ορθότητας: νομίζω ότι σε όλες τις περιπτώσεις υιοθεσίας, το βασικό άτομο που οφείλει να έχει λόγο πάνω στο ζήτημα, είναι το (τεκνοθετούμενο/τεκνοθετημένο) Παιδί (βλ. Υποσημείωση [1] και Υποσημείωση [2]). Θεωρώ δε, ότι προτού διαρρήξουμε τα ιμάτιά μας με επιχειρήματα για την υποθετική δυσοίωνη (!) εξέλιξη ενός παιδιού με ομόφυλους γονείς, θα πρέπει να εξετάσουμε τη δική μας, εσωτερικευμένη ομοφοβία. Όσον αφορά το αίτημα για τεκνοθεσία καθ' αυτό, θα μπορούσαμε να προσανατολιστούμε σε όλα εκείνα που καθιστούν την ψυχική και κοινωνική ευρωστία ενός παιδιού δύσκολη, και δεν έχουν να κάνουν διόλου με το σεξουαλικό προσανατολισμό των γονιών του παιδιού αυτού, αλλά με το περιβάλλον στο οποίο το παιδί θα βρεθεί: ένα περιβάλλον που, στο ίδιο το δομικό του σύστημα, βρίθει ομοφοβικών, πατριαρχικών, ξενοφοβικών και (ετερο)κανονικών απόψεων και πρακτικών.
Ακριβώς όπως ανέφερε κάποιος στη σχετική ανάρτηση, ένα ομόφυλο και ένα ετερόφυλο ζευγάρι δεν είναι δυο συγκρίσιμα μεγέθη. Ένας καλός και ένας κακός γονέας, είναι. Προσωπικά, αγνοώ αν η ελληνική κοινωνία είναι αρκετά ώριμη, ώστε να δεχτεί και να αντιμετωπίσει ένα παιδί ομόφυλων γονέων ακριβώς όπως ένα παιδί ετερόφυλων. Νομίζω, όμως, ότι οι βασικές προτεραιότητες πρέπει να είναι δυο: α) να δώσουμε φωνή στα παιδιά ομογονεϊκών οικογενειών, στα ομοφυλόφιλα παιδιά που μεγαλώνουν με ετερόφυλους γονείς (σε μια ετεροκανονική κοινωνία), και, γενικότερα, στους ανθρώπους εκείνους που υφίστανται άνιση και διακριτή μεταχείριση και β) να εντοπίσουμε την ομοφοβία (και τα παράγωγά της) και να παρέμβουμε κοινωνικά για την εξάλειψή της. Και να τοποθετήσουμε στο β), τους 'ειδήμονες' (καλή ώρα), αντί να τους επικαλούμαστε για να αποδείξουμε ότι ένα παιδί δε μεγαλώνει ως πρέπει, μέσα σε μια ομογονεϊκή οικογένεια.
Κλείνοντας με την ελπίδα ότι δε σας κούρασα, θα ήθελα να αναφέρω ότι ομογονεϊκές οικογένειες υπάρχουν και στην Ελλάδα (βλ. Υποσημείωση [4]), αλλά χωρίς ουδεμία νομική κατοχύρωση. Όπως αναφέρθηκε και σε κάποιο άλλο μήνυμα, τα ζευγάρια αυτά ζουν εν κρυπτώ («on the closet/στη ντουλάπα») και έρχονται, εκτός των άλλων, αντιμέτωπα με ένα σύστημα μηδαμινής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, που αμελεί επιδεικτικά (και υποκριτικά) την ύπαρξή τους.
[1] The Outspoken Generation: νέες και νέοι με ΛΟΑΤ (λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους, τρανς) γονείς μιλούν για τις οικογένειές τους και μοιράζονται την εμπειρία τους μέσα σε αυτές.
[2] Κείμενο προερχόμενο από τη γαλλική Libération, υπογεγραμμένο από την Ισπανίδα θεωρητικό και φιλόσοφο Beatriz Preciado, με αφορμή τις απεργιακές κινητοποιήσεις στις αρχές του φετινού χρόνου ενάντια στη νομιμοποίηση του γάμου μεταξύ ομοφύλων, με κεντρικό επιχείρημα την «υπεράσπιση των δικαιωμάτων του παιδιού».
[3] Λήμμα της Wikipedia για τη ΛΟΑΤ γονεϊκότητα.
[4] Οικογένειες Ουράνιο Τόξο.