FOSSCOMM 2013 - Αθήνα

[Vassilis Perantzakis]

Αυτό είναι το κείμενο που μας έχουν δώσει και έχω γράψει απαντήσεις (κάτω από τα bold) σύμφωνα με τις αρχές μας. Αν έχετε κάποια παρατήρηση, θα τα κοιτάω μέχρι τις 5 που θα ξεκινήσει η συζήτηση. Ευχαριστώ.

Προς μια Εθνική Πολιτική για το Ανοικτό και τα Κοινά

1. Ελεύθερο Λογισμικό Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα
Μολονότι η χρήση ΕΛΛΑΚ αποτελεί πλέον καθιερωμένη διεθνή πρακτική με μεγάλες εφαρμογές στη δημόσια διοίκηση και βασικό στοιχείο της στρατηγικής των μεγαλύτερων εταιριών πληροφορικής στον κόσμο, εξακολουθούν και υπάρχουν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις σε σχέση με τα πραγματικά του οφέλη:
(α) η μία άποψη υποστηρίζει ότι το ΕΛΛΑΚ δημιουργεί πραγματική και άμεση μείωση κόστους καθώς δεν καταβάλλονται τέλη αδειών, αυξάνεται η παραγωγικότητα και ταυτόχρονα υπάρχει ένα γενικότερο όφελος για τη χώρα καθώς αυξάνεται η τεχνογνωσία σε τοπικό επίπεδο, δημιουργούνται θέσεις εργασίας και μειώνονται οι εξαρτήσεις τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα, νομικές και τεχνολογικές, από προμηθευτές.
(β) η άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το Συνολικό Κόστος Ιδιοκτησίας (ΣΚΙ) του ανοικτού λογισμικού είναι μεγαλύτερο από το κλειστό λογισμικό. Επιπλέον, υποστηρίζει ότι ο κλάδος των εταιριών πληροφορικής και συμβούλων που ασχολούνται με ανοικτό λογισμικό στην Ελλάδα δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένος και άρα δεν μπορεί να υποστηρίξει τις ανάγκες τόσο της αγοράς όσο και του δημοσίου σε ανοικτό λογισμικό.

- τι πιστεύεται ότι είναι επιθυμητό και τι εφικτό για μια Εθνική Πολιτική για το ΕΛΛΑΚ στην Ελλάδα σήμερα και στην παρούσα οικονομική συγκυρία;
- Αν είμασταν οι πρώτοι που ασχολούμαστε με το ανοιχτό λογισμικό ίσως να θεωρούσαμε πως μπορεί να έχουν βάση οι ανησυχίες όσων μιλάνε για το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας. Σήμερα όμως έχουμε πολλές επιτυχημένες εφαρμογές της χρήσης ανοιχτού λογισμικού στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Είναι εφικτή σήμερα μία σταδιακή αλλαγή από το κλειστό, στο ανοιχτό λογισμικό καθώς οι δύο αυτοί κόσμου συνδιάζονται και η ανταλλαγή δεδομένων ανάμεσά τους έχει γίνει απλή.


- πως μπορούμε να ενισχύσουμε τον κλάδο της αγοράς πληροφορικής στην Ελλάδα ώστε να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση;
- Αυτό το θέμα χρειάζεται σοβαρή σκέψη και σχεδιασμό. Η αγορά πληροφορικής σήμερα στην Ελλάδα, θεωρεί ότι το ανοιχτό λογισμικό είναι το δωρεάν λογισμικό. Δεν υπάρχει επιμόρφωση πάνω σε αυτόν τον τομέα για τι δυνατότητες που παρέχουν οι άδειες χρήσεις του ανοιχτού λογισμικού στον οικονομικό τομέα. Ίσως θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε από εκεί. Από την επιμόρφωση. Την παιδεία πάνω στα θέματα ανοιχτού λογισμικού και τις ευκαιρίες που παρέχουν για τους σκοπούς μιας εταιρίας, συμπεριλαμβανομένου και του κέρδους.




2. Ανοικτά Δεδομένα
Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν γίνει πολλές δράσεις για το άνοιγμα των δεδομένων στην Ελλάδα, κυρίως σε νομοθετικό και χρηματοδοτικό επίπεδο, από το Νόμο για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση μέχρι τα χρηματοδοτικά προγράμματα για το ανοικτό πολιτιστικό και εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Επίσης, έχουν δημιουργηθεί με πρωτοβουλία δημοσίων φορέων, όπως το Αθηνά, το ΑΠΘ και το ΕΚΤ διαδικτυακοί τόποι ανοικτού περιεχομένου και δεδομένων. Ωστόσο, η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι μία από τις λίγες χώρες χωρίς κεντρικό διαδικτυακό τόπο για τα δημόσια δεδομένα, οι περισσότερες κανονιστικές πράξεις του νόμου για την η-διακυβέρνηση εκκρεμούν και τα σύνολα δημοσίων δεδομένων που έχουν ανοιχτεί παραμένουν πολύ περιορισμένα.

- σε τι πιστεύετε ότι οφείλεται η κατάσταση;
- Δεν έχουμε κάνει σχετική συζήτηση στους Πειρατές, οπότε δεν μπορώ να σας απαντήσω για την θέση μας, αλλά ως πληροφορικάριος μπορώ να σας πω τι θα έλεγα προσωπικά σε μια τέτοια συζήτηση. Η γνώμη μου είναι ότι αυτό που μας λείπει είναι πράγματι μια εθνική πολιτική με συγκεκριμένο πλαίσιο και με ανερξάρτητη αρχή υλοποίησης που θα μπορεί χωρίς να περιμένει εγκρίσεις από άλλες υπηρεσίες να συλλέγει, να ετοιμάζει και να ανοίγει τα δεδομένα προς χρήση, κάτω από ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο.

- ποια είναι τα απαραίτητα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν για μια εθνική πολιτική ανοικτών δεδομένων;
- στις αρχές μας έχουμε την ελεύθερη πρόσβαση στα δημόσια δεδομένα. Πάνω σε αυτό θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα πλαίσιο που επιτρέπει ό,τι ψηφιακή πληροφορία ή περιεχόμενο παράγεται από δημόσιους φορείς ή με δημόσια χρηματοδότηση να διατίθεται δωρεάν στο κοινό, χωρίς να παρεμποδίζεται από αιτήσεις, άδειες, τέλη ή τεχνικά μέσα. Σίγουρα για την εφαρμογή αυτού χρειάζεται ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο και όπως είπα και πριν μια ανεξάρτητη αρχή υλοποίησης.

- υπάρχει περιθώριο για μια διακομματική συμφωνία σε σχέση με μια εθνική πολιτική για τα ανοικτά δεδομένα;
- νομίζω πως δεν υπάρχει κανένας πολιτικός παράγοντας που να εμποδίζει μια τέτοια διακομματική συμφωνία. Στα πλαίσια της δημοκρατίας είναι δύσκολο κάποιος να αρνηθεί την ανάγκη αυτή. Αυτό που εμποδίζει σήμερα μια τέτοια συμφωνία είναι η έλλειψη πρωτοβουλίας καθώς και η έλλειψη σχετικού ενδιαφέροντος ή και γνώσης ακόμα από τον δημόσιο τομέα.

3. Διαφάνεια
Η Δι@υγεια υπήρξε μία από τις δράσεις τομή για το θέμα της διαφάνειας στην Ελληνική κοινωνία. Υπάρχουν, ωστόσο, πάντοτε περιθώρια βελτίωσης. Θα μπορούσε για παράδειγμα το πεδίο εφαρμογής του σχετικού νόμου (3862/2010) να επεκταθεί και στις δράσεις της Βουλής και να χρησιμοποιηθεί ως βασικό μέσο για τη διακίνηση εγγράφων στο Δημόσιο. Επίσης, θα μπορούσαν να υπάρχουν εγκύκλιες οδηγίες σε σχέση με τα μεταδεδομένα της Δι@υγειας που θα βελτίωναν την ποιότητα της πληροφορίας που παράγει.

- ποιο πιστεύετε ότι είναι το μέλλον της Δι@υγειας;
- Η Δι@υγεια είναι ένα πρώτο σωστό βήμα προς την πλήρη διαφάνεια του κράτους. Προσωπικά πιστευώ ότι θα μπορούσε να αποτελέσει το βασικό εργαλείο καταπολέμησης της διαφθοράς.
- πως μπορεί να θωρακισθεί η συνέχιση της;
- Εκτός από την επέκταση στις δράσεις της βουλής που σωστά προτείνετε, θεωρώ ότι χρειάζεται και θεσμική θωράκιση όπως και έναν μηχανισμό ελέγχου πιθανών παρατυπιών ή διαφθοράς που εμφανίζεται κατά περιόδους και ενώ ίσως καταγράφονται στην Διαύγεια, δεν υπάρχει αντιμετώπισή τους. Για παράδειγμα οι υπερτιμολογήσεις ή η αυθαιρεσία.
- πως θα μπορούσε να βελτιωθεί;
Με προσθήκη μηχανισμών ελέγχου όπως ανέφερα πριν. Αυτό προϋποθέτει βέβαια και αλλαγή στον τρόπο καταχώρησης των μεταδεδομένων ώστε να γίνεται ευκολότερο το έργο ελέγχου.

4. Τα Κοινά
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να δημιουργείται ένα όλο και μεγαλύτερο ρεύμα για τα κοινά. Ο όρος μπορεί να αναφέρεται τόσο στα φυσικά κοινά, δηλαδή την ανάγκη να προστατευτεί το φυσικό μας περιβάλλον, οι χώροι στους οποίους έχουμε όλοι πρόσβαση -από τις παραλίες μέχρι τα πάρκα- όσο και το ψηφιακό μας περιβάλλον, από τον εθνικό ψηφιακό πολιτιστικό μας απόθεμα μέχρι τα γεωχωρικά μας δεδομένα και ραδιοφάσμα. Ταυτόχρονα εμφανίζεται η ανάγκη να επαναχρησιμοποιούμε λογισμικό και υποδομές που έχουν αγοραστεί με δημόσιο χρήμα. Ολοένα και περισσότερο γίνεται φανερό ότι οι πολιτικές για την ενίσχυση των κοινών, φυσικών και ψηφιακών είναι αλληλοσυνδεόμενες και αλληλουποστηριζόμενες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό των ανοικτών γεωχωρικών και περιβαλλοντικών δεδομένων.

- τι σημαίνουν τα κοινά για εσάς;
- Όλα τα πεδία όπου ο πολίτης έχει συμφέρον, τον ενδιαφέρουν και τα παρακολουθεί ή συμμετέχει είναι κοινά.
- ποια πιστεύετε ότι μπορεί να είναι τα βασικά σημεία μιας πολιτικής για τα ψηφιακά κοινά;
- Η προσβασιμότητα, η εγκυρότητα της πληροφορίας , η ευκολία αναζήτησης περιεχομένου και τα ανοιχτά πρότυπα.
- πως μπορεί να υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στο δημόσιο τομέα και τις κοινότητες που ασχολούνται με τα κοινά;
- ένα πρώτο βήμα έχει γίνει ήδη με τις δημόσιες διαβουλεύσεις. Αυτές θα μπορούσαν για παράδειγμα να επεκταθούν σε τοπικό επίπεδο, δίνοντας την δυνατότητα σε δημότες να προτείνουν και να σχολιάζουν χωρίς να χρειάζεται να βρίσκονται σε αίθουσες δημοτικών συμβουλίων.

[Vassilis Perantzakis]

Επ' ευκαιρίας της Fosscomm έγραψα αυτό: http://vaspersview.blogspot.com/2013/04 ... st_23.html

Ανοιχτό λογισμικό, ανοιχτά δεδομένα. Ένας γενναίος, νέος κόσμος. Αλλά υπάρχουν γενναίοι;

Έναυσμα για αυτό το άρθρο ήταν η συζήτηση για το ανοιχτό λογισμικό και τα ανοιχτά δεδομένα που έγινε το Σαββάτο, 20 Απριλίου, στα πλαίσια της Fosscomm στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο όπου ήμασταν καλεσμένοι οι Πειρατές και είχα την ευκαιρία να συμμετέχω ως "ομιλητής".

Κατά την διάρκεια της συζήτησης είδα ότι υπήρχε μία ιδεολογική σύγχυση που αγνοούσε τελείως τα πρακτικά θέματα που έρχονται να λύσουν τα ανοιχτά δεδομένα και το ανοιχτό λογισμικό. Πρώτα όμως ας δούμε τι είναι αυτά με απλά λόγια:

Τι είναι ανοιχτό λογισμικό; Είναι δωρεάν; Είναι κάτι που χρειάζεται να είσαι ειδικός για να μπορείς να χρησιμοποιήσεις; Είναι ασφαλές; Καλύπτει τις ανάγκες μου;

Το ανοιχτό λογισμικό σημαίνει ότι ο κώδικάς του υπάρχει διαθέσιμος για όλους. Δεν έχει άδειες χρήσης και από αυτή την πλευρά είναι δωρεάν. Το επιχειρηματικό μοντέλο πάνω στο οποίο μπορεί κάποιος να βγάλει χρήματα από το ανοιχτό λογισμικό είναι οι υπηρεσίες υποστήριξης, οι τροποποιήσεις κατά παραγγελία (που ανάλογα με την άδεια μπορεί να επιστρέψουν στον ανοιχτό κώδικα) και η προστιθέμενη αξία στο ήδη υπάρχον λογισμικό.

Σήμερα δεν χρειάζεται κάποιος να είναι ειδικός για να χρησιμοποιήσει ανοιχτό λογισμικό. Η εγκατάστασή του και η χρήση του ελάχιστα διαφέρει από αυτή του εμπορικού λογισμικού. Αντίθετα μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις είναι και ευκολότερο.

Η ασφάλεια του ανοιχτού λογισμικού είναι συνήθως καλύτερη από αυτή του κλειστού. Αυτό, γιατί οι διορθώσεις σε ευπάθειες γίνονται πολύ πιο γρήγορα.

Το ανοιχτό λογισμικό σήμερα μπορεί να καλύψει σχεδόν όλες τις ανάγκες, προσωπικές ή επιχειρηματικές. Από την μικρότερη μέχρι την μεγαλύτερη επιχείρηση. Είναι καθαρά θέμα επιλογής.

Τέλος, ανοιχτό και κλειστό λογισμικό πλέον συνεργάζονται άνετα.

Τι είναι ανοιχτά δεδομένα; Μπορεί κάποιος να δει τα προσωπικά μου δεδομένα; Γιατί να δίνουμε ανοιχτά δεδομένα και να κερδίζουν άλλοι από αυτά;

Τα ανοιχτά δεδομένα λέγονται έτσι γιατί είναι προσβάσιμα από όλους. Είναι τα δεδομένα που παράγονται από το δημόσιο για χρήση από τους πολίτες και αφορούν τα γεωχωρικά δεδομένα, τα εταιρικά δεδομένα, τις αποφάσεις, τις δαπάνες και τις προκηρύξεις του δημοσίου καθώς και άλλα δεδομένα όπως πληροφορίες για Νομικά πρόσωπα.

Τα ανοιχτά δεδομένα δεν έχουν καμία σχέση με προσωπικά δεδομένα. Υπάρχουν και ειδικές περιπτώσεις, για παράδειγμα σε χώρες όπου ισχύει το καθολικό πόθεν έσχες, μπορούμε να δούμε πόσο φόρο έχει πληρώσει ο οποιοσδήποτε. Κανένα άλλο στοιχείο του όμως. Στην Ελλάδα για παράδειγμα το Πόθεν Έσχες των βουλευτών είναι για λίγες μέρες προσβάσιμο κάθε χρόνο στο site της βουλής, χωρίς όμως δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν κάπου. Στην ουσία δηλαδή δεν είναι ανοιχτά δεδομένα.

Από τα ανοιχτά δεδομένα κερδίζει το σύνολο της κοινωνίας. Δίνει την δυνατότητα για καινοτόμες εφαρμογές από κρατικούς οργανισμούς, πανεπιστήμια ή και ιδιώτες ακόμα. Επίσης, ανάλογα με την άδεια που διατίθενται μπορεί να χρησιμοποιηθούν από εταιρίες για να έχουν πρόσθετη αξία στα προγράμματά τους, είτε δωρεάν είτε με κάποιο κόστος, το οποίο πληρώνει για τις υποδομές και την εργασία και ίσως να βγάζει και κέρδος για το κράτος.

Τώρα να πάμε στο ιδεολογικό κομμάτι. Στην συγκεκριμένη συζήτηση, ο καλεσμένος της αντιπολίτευσης, που δεν είχε σχέση με την πληροφορική, έβλεπε να τα ανοιχτά δεδομένα ως κίνδυνο! Κίνδυνο να βγάλουν ιδιωτικές εταιρίες κέρδος!!! Αγνοούσε τελείως ότι πίσω από τα ανοιχτά δεδομένα υπάρχει θεσμικό πλαίσιο και δεν μπορεί π.χ. η Google να πάρει τα δικά μας γεωχωρικά δεδομένα και να τα χρησιμοποιήσει προς όφελός της έτσι απλά...

Αντίθετα χρησιμοποίησα το παράδειγμα της Κτηματολόγιο Α.Ε. όπου λόγο της κωλυσιεργίας του δημοσίου, δεν μπορεί να διαθέσει εμπορικά τα γεωχωρικά δεδομένα (πάλι επαναλαμβάνω όχι τα προσωπικά), με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρροή χρήματος από την χώρα.

Και εξηγώ: Σύμφωνα με τον νόμο με τον οποίο ιδρύθηκε η Κτηματολόγιο Α.Ε., μπορεί να ορίσει τιμοκατάλογο ο οποίος με το που εγκριθεί, υπάρχει η δυνατότητα διάθεσης για εμπορική χρήση των δεδομένων της, εκτός από την δωρεάν χρήση. Ο τιμοκατάλογος αυτός όμως δεν έχει εγκριθεί. Έτσι, εταιρίες που χρειάζονται γεωχωρικά δεδομένα της Ελλάδα καταφεύγουν σε εναλλακτικές όπως η Microsoft ή η Google πληρώνοντας ποσά που φεύγουν από την Ελλάδα.

Για παράδειγμα στην εταιρία που εργάζομαι πληρώνουμε μερικές χιλιάδες ευρώ το χρόνο για την Google και από αυτά ούτε ένα ευρώ δεν μένει στην Ελλάδα. Ακόμα και το ΦΠΑ πληρώνεται στην Ιρλανδία, καθώς είναι στην Ε..Ε. και η Google τιμολογεί από εκεί. Δεν θα ήταν καλύτερα να τα δίναμε αυτά τα λεφτά στην Κτηματολόγιο Α.Ε. για το δικό της ποιοτικότερο υπόβαθρο; Και όμως... επειδή φοβούνται να δώσουν τα δεδομένα σε... "κερδοσκόπους", χάνουμε όλοι.

Ένα σοβαρότερο θέμα είναι η διαφάνεια. Τα ανοιχτά δεδομένα στηρίζουν την διαφάνεια και μπορούν να γίνουν εργαλείο για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Και όμως, ούτε αυτό το έβλεπε ο καλεσμένος της αντιπολίτευσης. Θεωρούσε ότι το πρόβλημα είναι ιδεολογικό και όχι θεσμικό και οργανωτικό. Αν δηλαδή κυβερνούσαν αυτοί, οι δημόσιοι υπάλληλοι θα ήταν όλοι εργατικοί αυτόματα και δεν θα έκλεβε κανένας ιδιώτης ή δημόσιος γιατί... έτσι!!! Η έλλειψη όμως ενημέρωσης σημαίνει σκοταδισμός και προπαγάνδα. Όχι έλλειψη διαφθοράς.